دانشنامه جامع مجازی ویکی مهدویت

آگاهي از معارف ناب ائمه‌ي معصومين ‌(علیهم السلام) تنها با دست‌يابي به روايت‌هاي صحيح و معتبر امكان‌پذير است كه آن نيز به شناسايي منابع معتبر و موثق بستگي دارد. از اين رو، لازم است منابع موجود در اين زمينه را بشناسيم. در این نوشتار، با كتاب «غيبت نعماني» که يكي از منابع كهن و بسيار معتبر در زمينه‌ي مهدويت و امام زمان(عج) است؛ آشنا می شویم.از گفته آقابزرگ طهراني چنين بر مي‌آيد که: کتاب مرحوم نعمانی به «غیبت» مشهور شده در حالی که نام اصلی آن «ملاء العيبة في طول الغيبة» است.ام او محمّد و نام پدرش ابراهيم كنيه‌اش ابو عبد اللَّه، و ملقّب بكاتب نعمانى است و به ابن [ابى‌] زينب نيز معروف است. در علم رجال، چند نفر به «كاتب» شهرت يافته‌اند، كه وي، يكي از آن هاست. او، كاتب محدّث بزرگ؛ شيخ كليني بوده و بخش بسياري از كافي را نوشته است. وي اهل منطقه‌ي نعمان ...

کتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال اثر شیخ صدوق، نوشته محمد بن علی بن حسین، با رویکردی عمیق به پاداش و مجازات اعمال، به شکلی منسجم و هدفمند سامان‌دهی شده است. این اثر نه تنها به بررسی رفتارهای انسانی می‌پردازد، بلکه بخشی هر چند اندک از روایات آن به موضوع مهدویت نیز اشاره دارد.محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى، مشهور به‌«شيخ صدوق»، در سال 305 هجرى قمرى، در خاندان علم و تقوى، در شهرقم‌ ديده به جهان گشود.شيخ صدوق، جريان ولادت خود را كه با تقاضاى كتبى پدرش از محضرامام زمان(عج) و دعاى آن حضرت بوده، در كتاب‌كمال الدين‌ به صورت حديث آورده و مى‌افزايد:رگاه ابو جعفر محمد بن على الاسود مرا مى‌ديد كه براى فرا گرفتن علم و دانش به محضر استاد مى‌روم به من مى‌فرمود: « اين ميل و اشتياق به علم و دانش كه در تو وجود دارد مايه شگفتى نيست؛ زيرا تو به دعاى امام زمان ...

کتاب کفایه الاثر نوشته محمد بن علی خزاز قمی با رویکرد اثبات ائمه دوازده گانه سامان یافته است. بخشی از روایات این اثر به موضوع مهدویت اشاره دارد.مؤلف کتاب، على بن محمد بن على خزاز قمى از چهره‌هاى دانشمند و از راويان مشهور و معتبر و از علما و فقهاى بزرگ شيعه در نيمه دوم قرن چهارم هجرى است.کسانی که شرح حال وی را نقل کرده اند از او با تعظیم و ستایش بسیاری یاد کرده اند. به عنوان نمونه، نجاشی از وی با عنوان فردی ثقه، از علمای شیعه، فقیه و آبرومند و وجیه یاد می کند.شيخ الطائفه طوسی از او به عنوان متکلمی جلیل القدر که با فقه نیز مأنوس بوده است یاد کرده است. شیخ طوسی محل زندگی وی را شهر ری می‌داند که در همان شهر نیز وفات یافته است. وی استادان بسیاری داشته که اسامی نزدیک به چهل نفر از آنها در کتاب کفایه الاثر آمده است. به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:ولف ...

کتاب «قرب الاسناد»، نوشتۀ‌ عبدالله بن جعفر حمیری(م نیمه دوم قرن سوم)، یکی از آثاری است که با هدف نقل روایات نزدیک به معصوم و به شیوه قرب الاسناد نویسی، به تحریر در آمده است. این اثر برخی روایات مهدوی را در خود جای داده است.از مجموع روایات برجای مانده کتاب قرب الاسناد، سیزده روایت با تنوع موضوعی در عرصه مهدویت وجود دارد. حمیری این روایات را معمولا از مشایخ ثقه کوفه، قم و بغداد نقل کرده است که تعامل این محدث را با حوزه های حدیثی نشان می دهد. محتوای روایات وی، گرچه در منابع هم عصر و پسین تا قرن 5 کمتر گزارش شده است؛ بیش‌تر آن‌ها با هسته اصلی آموزه مهدویت و مکتب فکری شیعه تطابق دارد. تنوع روایات وی، به‌ویژه در نشانه های ظهورو جریان واقفیه از نکات برجسته این اثر است.عبداللّه بن جعفر حمیری»، از محدثان برجسته قم و از اصحاب امام هادی و امام عسکری (ع) ...

علی بن ابراهیم قمی، از محدثان شهیر قم است. تاریخ ولادت و وفات وی مشخص نیست؛ اما بی تردید وی در زمان امام حسن عسکری(ع) می‌زیسته و پس از آن حضرت، تا سال 307 زنده بوده است.علی بن ابراهیم مورد ستایش دانشمندان رجال قرارگرفته است. نجاشی(م 450 ق) درباره او می‌گوید: او از افراد مورد وثوق و قابل اعتماد در احادیث می باشد و مذهب و افکار اعتقادی او کاملا صحیح است.طبق گزارش نجاشی و طوسی، برای علی بن ابراهیم بالغ بر ده کتاب ذکرشده است که عبارتند از: کتاب التفسير، كتاب الناسخ و المنسوخ، كتاب قرب الإسناد، كتاب الشرائع، كتاب الحيض، كتاب التوحيد و الشرك، كتاب فضائل أمير المؤمنين، كتاب المغازي، كتاب الأنبياء، رسالة في معنى هشام و يونس، کتاب المشذر، جواب مسائل محمد بن بلال، كتاب المناقب و كتاب إختيار القراءات و رواياته.ز نکات برجسته علمی و عملی علی بن ابراهیم قم ...

كتاب‌هاي فتن و ملاحم از جمله منابع مهم درباره مهدویت به شمار مي‌روند. كتاب الملاحم نوشتۀ احمد بن منادی از محدثان اهل‌سنت، از آن دسته كتاب‌هاست. این اثر حاوی روایات مرتبط با مهدویت مانند: دجال، سفیانى، اشاره دارد. وی را به مهدى(عج) اختصاص داده و روایاتى درباره فاطمى بودن آن حضرت نقل كرده است. پس از آن در باب‌هاي به نشانه‌هاى ظهور پرداخته و به تفصیل از دجال سخن گفته است. بخش عمده روایات وی مسند به معصوم نیست علاوه بر آن روایات وی در متون بعدی بازتاب نداشته است که اعتبار این کتاب را با تامل روبرو می کند.لاحم‌نگارى یا پیش‌گویى حوادث مهم، پیشینه‌اى به قدمت ادیان الهى دارد و در روایات اسلامى عنوان «ملاحم و فتن» از جایگاه ویژه‌اى برخوردار است. محدثان و مؤلفان مسلمان از قدیم به اين دو عنوان توجه داشته‌اند و به صورت‌هاى مختلف، به آن پرداخته‌اند. برخى ...

دانشنامه امام مهدی بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ مجموعه‌ای ده جلدی درباره امام مهدی(عج) و موضوع مهدویت است. این دانشنامه، در مؤسسه دارالحدیث در دستور کار قرار گرفت و در سال ۱۳۹۳ شمسی منتشر شد. از جمله اهداف نگارش دانشنامه امام مهدی(عج)، رویکرد به زندگانی امام زمان(عج) و موضوع مهدویت با پژوهش جدید، بازنگری تخصصی و اتقان علمی بیشتر بوده است. این دانشنامه در ۱۴ بخش اصلی تشکیل شده که هر کدام از بخش‌ها دارای فصول متعدد است. گزیده دانشنامه امام مهدی(عج) با تلخیص مجموعه ده جلدی توسط احمد غلامعلی در ۲ جلد صورت گرفت.رحوم آیت الله محمد محمدی ری‌شهری با همکاری چند تن از اساتید مبرز حدیث مانند سیدمحمدکاظم طباطبایی و دیگر پژوهشگران مؤسسه دارالحدیث این اثر فاخر را سامان بخشیده اند. ترجمه بخش‌های عربی توسط عبدالهادی مسعودی صورت گرفته و ارزیابی علمی کل دانشنامه ...

یکی از برجسته‌ترین منابع روایی معاصر که حدود هفتاد سال نقش ویژه‌ای در مباحث مهدویت و مهدویت‌نگاری داشته، کتاب گران‌سنگ منتخب الأثر فی الامام الثانی عشر(عج) نوشتۀ آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره) است. این نوشته افزون بر اینکه کتابی اطمینان‌بخش برای نقل روایات مهدویت می‌باشد، منبعی ارزشمند برای برخی از تحلیل‌ها و بحث‌های روایی مهدویت و مهدویت‌نگاری‌های پس از خود به شمار می‌آید. نگارندۀ اثر با توانمندی علمی بالا و با روشی مناسب به گزینش روایات از منابع فریقین مبادرت کرده و آن را به سبکی قابل استفاده برای همگان به‌ویژه اندیشوران سامان داده است.ر این کتاب نویسنده به قصد گردآوری روایات مربوط به امام عصر(عج)، روایات پرشماری دربارۀ بشارت پیامبر اسلام(ص) و اهل بیت طاهرین(علیهم السلام) به آمدن منجی آخر الزمان که از نسل پیامبر اسلام(ص) است را با دقت ...

کتاب المحاسن نوشتۀ‌ احمد بن محمد بن خالد برقی از محدثان شهیر شیعه در قرن سوم هجری یکی از آثاری است که روایات مهدوی را در خود جای داده است. بررسی آموزۀ مهدویت در دو ساحت سند شناسی و محتوایی روایات می‌تواند به معرفی مهدویت و شناخت این کتاب کمک کند.احمد بن محمد بن خالد یکی از محدثان شهیر شیعه در قرن سوم هجری است. وفات وی را بین سال‌های 274-۲۸۰ ق ذکر کرده‌اند وثاقت او بین دانشمندان رجال مانند نجاشی، طوسی و ابن الغضائری مورد تأیید است. با این وصف همگان نقل روایات از ضعفا و اعتماد به مرسلات را دربارۀ او تذکر داده‌اند.ر بین آثار برقی کتاب المحاسن معروف‌ترین کتاب اوست. المحاسن کتاب بسیار بزرگ و عظیمی بوده است که به‌‌عنوان یکی از جوامع حدیثی به شمار می‌رفته است. برخی کتاب المحاسن را مشتمل بر نود الی صد کتاب دانسته‌اند. این اثر علاوه بر جامعیت کم‌نظیر ...

ابن ابى حاتم رازی از مفسران اهل سنت است. «تفسيرالقرآن العظيم» معروف به تفسير ابن ابى‌حاتم از آثار معروف وی شمرده شده است. وی در ذیل 16 آیه درباره اتفاقات عصر مانند ظهور امام مهدی، نزول عیسی، غلبه اسلام بر سایر ادیان، سخن گفته است.عبدالرحمن بن محمد بن ادريس بن منذر تميمى حنظلى رازى مشهور به ابن ابى حاتم، متولد 240ق و مفسر، متكلم، فقيه و محدث بنام اسلامى، در رى زاده شد و سال‌هاى نخستين زندگي اش در همين شهر گذراند.او از پدر خود ابوحاتم و ابوزرعه رازى دانش و حديث آموخت و نيز از فضل بن شاذان نيشابورى قرائت قرآن فرا گرفت. سپس خود به طلب علم رهسپار شام و مصر گرديد و هفت ماه در مصر اقامت گزيد و از عالمان و فقيهان و محدثان آن ديار فقه و حديث آموخت. آنگاه در 264ق عازم اصفهان شد.رچه مذهب فقهى و كلامى وى آشكارا ياد نشده، عبّادى او را از فقيهان شافعى دانس ...