دانشنامه جامع مجازی ویکی مهدویت

از آن جا که خداوند، جهان هستی را بر پایه اسباب و مسببات آفریده است؛ برای پیدایش هر پدیده باید زمینه ها و اسباب آن فراهم آید تا تحقق آن پدیده امکان پذیر گردد. آیات متعدد قرآن کریم که به نقش آفرینی اشیا در پیدایش یکدیگر اشاره دارند و روایت «ابی الله ان یجری الاشیاء الا بالاسباب؛ خداوند ابا دارد امور را جاری کند، مگر به واسطه اسبابش»که از امام صادق(ع) نقل شده است، به این مطلب گواه هستند.از آن جا که ظهور و قیام جهانی حضرت مهدی(عج) انقلابی فراگیر، گسترده و سرنوشت ساز است و همه بنیان های اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی بشر را دستخوش دگرگونی می کند، امرظهور به عنوان سرآغاز بزرگ ترین تحول در جهان آفرینش ، به طور عمده از طریق اسباب و علل طبیعی شکل می گیرد و نیازمند فراهم شدن شرایط و زمینه هایی است.رایط هر پدیده، به اموری گفته می شود که تحقق آن پدیده، ...

قدیمی‌ترین منبع نقل کننده دعا، کتاب «المزار الکبیر» ابن مشهدی است و دومین منبع، «مصباح الزائر» سید بن طاووس(ره) است. ایشان در این کتاب علاوه بر ذکر سند، نماز زیارت بعد از دعای ندبه را توصیه می‌کند. ایشان در کتاب دیگرش، «اقبال الاعمال»، دعا را بدون ذکر سند در اعمال ماه مبارک رمضان و بعد از نماز عید فطر قرار داده است.منبع دیگر «مزار قدیم» است. بر اساس کتاب‌شناسی آقا بزرگ، تاریخ کتابت این کتاب در سال 746 ق بوده است. برخی از زیارات و دعاهای آن، جز در این کتاب در جای دیگری یافت نمی‌شود. مولف کتاب با مرحوم طبرسی صاحب الاحتجاج معاصر بوده است. محدث نوری مولف کتاب را قطب راوندی حدس می‌زند.لامه مجلسی در «بحار الانوار»، دعای ندبه را از سید بن طاووس نقل می‌کند؛ و از بیان نماز زیارت بعد از دعای ندبه و ذکر سند کاملا مشخص است دعا را از کتاب «مصباح الزائر» ...

مادر امام حسن عسکری(ع) از جمله شخصیت‌هایی است که در جریانات دوران زندگی امام دوازدهم(عج) نقش مهم و اساسی داشت. وی در مصون ماندن امام دوازدهم(عج) از گزند خطرات و حفاظت از جان امام نقش بسیار برجسته‌ای داشت. او به درخواست امام حسن عسکری(ع) ، امام مهدی(عج) را همراه خود به مکه برده و سپس آن حضرت(عج) را به مدینه ‌برد. امام حسن عسکری(ع) بعد از خود دو وظیفه بسیار مهم به مادر خود واگذار کردند: اول این که از او به عنوان تنها وصی خود نام بردند و اختیار اموال خود، صدقات و موقوفات را به ایشان سپردند؛ و دوم این‌که او در دوران غیبت صغرا، ملجا و پناه شیعیان بود و شیعیان در مشکلات به وی رجوع می‌کردند. بدون شک واگذاری این وظایف از سوی امام حسن عسکری(ع) به مادر به منظور محافظت از جان امام دوازدهم(عج) از گزند عباسیان بود.رباره نام مادر امام حسن عسکری(ع) ، گزارشه ...

قیام «مهدی سودانی» یکی از معروف ترین قیام هایی است که در اواخر قرن نوزدهم میلادی به اسم مهدویت صورت گرفت و برای غربی ها این پدیده شگفت انگیز بود و باعث شد شماری از آنان به آثاری درباره مهدی و مهدویت همت گمارند.حمد احمد بن عبدالله در سال ۱۲۶۰ق/۱۸۴۴ م، در جزیره لبَب در کنار رود نیل متولد شد. خانواده اش از سادات و به « شریف» معروف بودند. او پس از گذراندن دوره ابتدایی به خارطوم رفت و در آن جا به تحصیل علم پرداخت و پس از چند سال به کسوت درویش ها درآمد. وی شاگرد شیخ محمد شریف بود و به وسیله او وارد طريقة سمانیه شد. آن گاه به جزیره « أبا» رفت و خانقاه نشینی پیشه کرد. او با زهد و عبادت و گاه با کراماتش مردم آن جزیره را مجذوب خود کرد و شاگردانی پروراند. وی در سال 1289ق خود را مهدی معرفی کرد و در ادامه، در حال تشکیل یک دولت بود که وبا گرفت و در9 رمضان ...

یین هندو دین اکثریت مردم هند و نپال و برخی مردم بنگلادش سریلانکا و پاکستان است. این آیین آمیزه‌ای از آداب و رسوم، آیین‌ها مناسک و متون مقدس و غیر مقدس، خدایان، اسطوره ها و سنت های متنوع است که طی قرون متمادی شکل گرفته و سنت و آیین به ظاهر یکپارچه ای فراهم آورده است. تنوع و گوناگونی در این آیین به قدری است که تشخیص رشته وحدت میان مظاهر مختلف آن را دشوار ساخته است. این حقیقت نه تنها در جنبه های نظری و اعتقادی بلکه در جنبه‌های عملی و اجتماعی نیز صادق و آشکار است. آنجا که فرقه ای از هندوها برای رهایی و نجات از چرخه زاد و میر مکرر از تمام لذت‌های حسی دست می شویند و این راه را مناسب‌ترین شیوه ی عدم تعلق و در نهایت نجات می‌دانند و فرقه دیگر آزادی در بهره مندی از لذت های حسی را بهترین راه رهایی از تعلقات دانسته و در این راه گرفتار افراط نیز شده‌اند ب ...

اندیشه نجات موعود (که در بیشتر موارد با باور به موعود نجات‌بخش و شخصی انسانی قرین است) از فراگیرترین اندیشه‌های بشری است. سراغ این اندیشه را می‌توان همه جا، از ادیان و فرهنگ‌های کهن و باستانی تا جنبش‌های نو پدید دینی گرفت و معمولاً در هر کجا نمونه‌ای از آن یافت. اما در این مجال به جاست گونه‌های موجود یا متصور و نیز نظریات و احتمال‌های مطرح دراین‌باره را از نظر بگذرانیم.موعود اندیشی در ادیان مختلف با ملاحظاتی به گونه‌های متفاوت تقسیم می‌پذیرد. برخی از این ملاحظات عبارت‌اند از: ماهیت موعود، ماهیت وعده، رسالت معنوی یا اجتماعی موعود، دامنه جغرافیایی و جمعیتی رسالت وی، آرمان موعود، نقش کیهان‌شناختی منجی موعود و نحوه تحقق تاریخی نجات موعود.ر وهله نخست موعود ادیان مختلف را به لحاظ نحوه وجود به دو گونه می‌یابیم؛ موجود شخصی یا غیرشخصی به‌عبارت‌دیگر، آ ...

ابوعبدالله محمد بن اسماعيل بن ابراهيم بن مغيره بن احنف جعفي بخاري معروف به بخاري و «امام بخاري»در سال 194‌ق در شهر بخارا به دنیا آمد.وي بخشي از تحصيلات خود را در بخارا دنبال كرد. براي اخذ حديث و استفاده از مشايخ حديث به خراسان، عراق، ‌مصر، حجاز و سوريه مسافرت كرد كه اين سفر حدود شانزده تا هفده سال طول كشيد.اساتيد وي، ابوزرعه رازي، احمد بن حنبل، يحيي‌ بن معين و اسحاق بن راهويه بودند. بخاري پس از مسافرت‌هاي مكرر، در سال 256 ق به زادگاه خود بازگشت و در همين سال، در روستاي خرتنگ از توابع سمرقند درگذشت.ابراهيم بن معقل كه از شاگردان بخاري است مي‌گويد:ن از بخاري شنيدم كه مي‌گفت: «روزي نزد استاد خود، اسحاق بن راهويه نشسته بودم كه گفت: اي كاش كتاب مختصري از احاديث صحيح از سنت نبوي(ص) فراهم مي‌كرديد.اين حرف در دلم نشست و شروع به گردآوري احاديث صحيح كر ...

ابوالحسين مسلم بن حجاج بن مسلم قشيري نيشابوري در سال 202 يا 204 ق در نيشابور و در سال 261 ق در نصرآباد نيشابور از دنیا رفت.او از استادانی مانند محمد بن اسماعيل بخاري، اسحاق بن راهويه، سعيد بن منصور، داوود بن عمرو، احمد بن حنبل بهره برده است. مهمترین شاگرد وی ابوعوانه و ترمذي است.وي، تحصيل را از زادگاه خود شروع كرد؛ سپس براي تكميل علوم و جمع‌آوري حديث، به خراسان، حجاز، عراق، ‌شام و مصر مسافرت كرده و از محضر اساتيد نامدار و مشايخ حديثي همچون بخاري، احمد بن حنبل، محمد بن يحيي، محمد بن مهران و … بهره برد. پس از گذشت چند سال، به زادگاه خود بازگشت و به تدريس مشغول شد.حيح مسلم پس از صحيح بخاري، معتبرترين كتاب نزد اهل سنت است و از چنان احترامي برخوردار است كه برخي آن را بر صحيح بخاري مقدم شمرد‌اند. بخاري، سمت استادي بر مسلم دارد؛ ولي چينش احاديث و سا ...

بنظر مي‌رسد انديشة موعودگرايي زرتشت، سابقه بيشتري نسبت به اديان ديگر داشته باشد؛ بخصوص کساني که تاريخ تولد زرتشت پيامبر را به قبل از يهود، يعني 6000 سال قبل از ميلاد مسيح(ع) و يا 11000 سال قبل از ميلاد مسيح مي‌دانند. البته قول صحيح در تولد زرتشت را براساس مستنداتي در حدود سال660 قبل از ميلاد مسيح(ع) مي‌دانند. به هر حال آيين زرتشت از پيشگامان موعودگرايي و مسئلة منجي آخرالزمان است. انديشة رسيدن به پيروزي نهايي، دست‌يابي به جهاني که در آن مرادهاي آدمي برآورده شود و بر تمام بدي‌ها و نيروهاي اهريمني چيرگي يابد و نيز ويژگي‌هاي نجات‌دهنده يا نجات‌دهندگان؛ آشکارا و به تفصيل در متون زرتشتي وجود دارد.ر مجموع آنچه مي‌توان غير از گات‌ها (کتاب زرتشت ) از بقيه کتب زرتشتي فهميد اين است که سه هزارة پايان تاريخ بشر يا سه هزار سالة چهارم، بشر شاهد ظهور سه موعو ...

«عريضه نويسي» امري است كه شيعيان آن را نوعي توسل می‌دانندكه بدان وسيله حاجت خود را از خداي متعال، به واسطه امام معصوم(ع) ، درخواست می کنند.«عَریضَه» به معنای «بیان خواسته» است که معمولا برای عرض حال و درخواستنامه از طرف فرد کوچک‌تر به بزرگ‌تر به کار می‌رود. به عبارت دیگر، عریضه، نوعی توسل و دعا است که در آن، به جای به زبان آوردن خواسته‌ها، آن‌ها را در برگه‌ای می‌نویسند و در کنار قبر امام یا در آب یا چاه می‌اندازند. این کار به دلیل این که شامل نوعی عرض حاجت و نگاشتن آن است به «عریضه‌نویسی» مشهور شده است.البته عريضه نويسي، در طول تاریخ و همچنین در صدر اسلام وجود داشته و در برخي از اديان سابق، مانند يهوديت نيز به كار رفته است و اكنون نيز در كنار ديوار ندبه اين عمل صورت مي‌پذيرد.ریضه یا همان نامه به بزرگان برای حل مشکل امری عرفی و در بین مردم مطر ...

از جمله پدیده هایی که به عنوان نشانه های ظهور امام مهدی(عج) بدان پرداخته شده، خروج شخصی به نام «حسنی» است که در این زمینه روایاتی با موضوعات گوناگون نقل شده است. بعضی از پزوهشگران از روایات، وجود چند نفر با عنوان «حسنی» را احتمال داده اند؛ ضمن این‌که از مجموع روایات، مثبت بودن شخصیت حسنی استنباط می شود.بیشتر روایاتی که درباره «حسنی» وارده شده اند، ضعیف هستند و برخی نیز از لحاظ متن دچار اشکال اند. لذا آنچه می‌توان از مجموع این روایات به دست آورد، این است که وجود و خروج شخصی به نام «حسنی» از جمله علائم ظهور است؛ اما دیگر مطالب در مورد ویژگی ها و خصوصیات وی با توجه به ضعف روایات، قابل اعتماد نیست.با توجه به روایات، حسنی انسان حق‌مداری است كه وقتی حقیقت برایش مشخص می‌شود، آن را به راحتی می‌پذیرد و نیز از اولاد امام حسن مجتبی(ع) است.مان حركت حسني ...

اژه «نیابت» و «نایب» در فرهنگ‌ مهدویت به کار رفته و به سرپرستان نهاد وکالت در دوران غیبت صغرا و به فقهای امامیه در دوران غیبت کبرا، اطلاق شده است، با این تفاوت که به نایبان چهارگانه امام دوازدهم(عج) در دوره غیبت صغرا، که با اسم و خصوصیات معرفی شده اند، «نایب خاص» و به فقهای امامیه دوران غیبت کبرا که واجد شرایط معین شده از سوی امامان (علیهم السلام) باشند، «نایب عام» اطلاق می‌گردد. تفاوت دیگر نایبان خاص با نایبان عام در محدوده اختیارات و وظایف آن ها است. مهم‌ترین ملاک انتخاب نایبان خاص، با توجه به شرایط حساس دوران غیبت صغرا، قدرت رازداری و حفظ اسرار بوده است. نایبان چهارگانه وظيفه داشتند اقدامات لازم را در زمینه رهبرى جامعه شيعه باتوجه به دستورهای صادرشده ‌ از جانب امام انجام دهند. عالمان امامی به شرط آن‌که در قوانين اسلامى فقيه بوده و داراى مل ...

««وَ نُريدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثينَ»» و ما اراده داشتيم كه بر آن طايفه ضعيف و ذليل كرده شده در آن سرزمين منّت گذارده و آن‌ها را پيشوايان [خلق] قرار دهيم و وارث [ملك و جاه فرعونيان] گردانيم».یکی از آیاتی که مفسران و متکلمان شیعه به وسیله آن، بر ظهور و حکومت حضرت مهدی(عج) استدلال کرده اند، آیه 5 سوره قصص است. در آیه مذکورخداوند می فرماید : «اراده ما بر اين قرار گرفته كه بر مستضعفان زمين منت بگذاريم و آنها را پيشوايان و وارثان [روى زمين] قرار دهيم».بر اساس روایات و دیدگاه مفسران شیعه، این آیه، تحقق این آرزوی دیرین بشری را توسط آخرین حجت الاهی در گستره زمین نوید داده و وراثت حکومت و سلطنت و امامت را به مستضعفان در آخرالزمان می دهد.عریف واژگان در هر تحقیق، راهگشا ...

«علی بن محمد سمری»، چهارمین و آخرین وکیل از وکیلان چهارگانه امام دوازدهم(عج) در روزگار غیبت صغرا می باشد. به دلیل مدت کوتاه وکالت ایشان و عدم اطلاعاتی از زندگی وی، در منابع اطلاعات چندانی در مورد وی به چشم نمی خورد. پس از درگذشت سمری، او هیچ کس را به عنوان جانشین خود از طرف حضرت قرار نداد و توقیعی از ناحیه مقدس امام دوازدهم(عج) به دست او صادر شد که پس از وی، جانشینی به عنوان وکیل خاص وجود ندارد و غیبت تامه (کبرا) شروع شده است. از آن پس، تا ظهور حضرت مهدی(عج) ، سرپرستی شیعیان به عهده فقهیان و عالمان دینی به عنوان «نائب عام» سپرده شده است.ر منابع متقدم، نام آخرین وکیل امام دوازدهم(عج) در دوران غیبت صغرا «علی بن محمد» و کنیه او «ابوالحسن» و لقب او «سمری» ذکر شده است. براساس برخی گزارش‌ها، محل زندگی او در دوران وکالت، بغداد بوده است. وی شوهرخواهر ...

در کتاب های روایی شیعه، با روایات متعددی با مضمون نهی از قیام و نهضت قبل از ظهور و قیام امام مهدی(عج) مواجه هستیم. بر اساس این روایات، کسانی بر این باورند که هر گونه قیام و حرکت اعتراضی و انقلابی برای تشکیل حکومت دینی قبل از ظهور، نامشروع است و شیعه به پرهیز از چنین تلاش هایی در عصر غیبت موظف است؛ اما این روایات ضمن این‌که از لحاظ سندی بعضا مشکل دارند؛ از نظر دلالی هم با روایات مؤید قیام تعارض دارند.وایات نافی قیام، چند دسته اند: برخی از آن ها هر نوع قیام قبل از ظهور را به طور مطلق نفی می کنند و بعضی از به نتیجه نرسیدن این نوع قیام ها خبر می دهند. برخی نیز روایاتی هستند که افراد را به نشستن در خانه و همراهی نکردن با قیام های قبل از ظهور توصیه کرده اند: بعضی دیگر از روایات، افراد را به عجله نکردن در زمینه قیام سفارش می کنند. در ادامه به بررسی ...

امام مهدی(عج) ، امام همه قشرهای جامعه است و طبیعتا، عده فراوانی از افراد جامعه، قدرت استفاده از براهین امام شناسی را ندارند. لذا برای این که آنان نیز بتوانند امام خود را بشناسند یا تصویری از امام در ذهن خود داشته باشند؛ راهی ساده بیان شده و آن استفاده از علائم ظاهری و حسی است.لبته، این نشانه ها، در امام دوازدهم(عج) از اهمیت مخصوصی برخوردار است؛ زیرا در باره ائمه پیشین، امام قبلی، امام بعد از خود را برای مردم معرفی می کرد و نشان می داد؛ اما در زمان حضرت ولی عصر(عج) ، امام قبل از ایشان، در قید حیات نیستند تا ایشان را معرفی و تایید کنند . شاید سرّ این که به این حد، از نشانه های ایشان، در روایات ذکر شده، همین باشد تا مردم، در زمان غیبت - که زمان حیرت است و فضا، برای مدعیان دروغین امامت و مهدویت باز است - بتوانند با تمسک به روایات اهل بیت (علیهم ا ...

«دیوید کوك»، از جمله محققان سرشناس معاصـر در زمینـه مطالعـات اسـلامی، بـه ویـژه موضوعات مربوط به مسائل آخرالزمانی اسلام و نیز موضوع جهاد و شهادت در اسلام است. وی به واسطه تحصیلات لازم، شناخت منابع متقدم و شیوه بهره‌گیـري از آن‌ها، تمرکز مطالعاتی و پژوهشی بر موضوعات خاص و عدم پراکنده‌ پژوهی و نیز آشنایی بـا تاریخ و فرقه های اسلامی؛ در میان نسل جدید مستشرقان اسلام ‌پژوه داراي جایگاه قابـل تـوجهی است.«دیوید برایان کوك» (David Bryan Cook)، متولد سال 1966در آمریکاست. کوك چندین بار (از جمله در سال هاي 2007 و 2012) به ایران سفر کرده و از حرم امام رضا(ع) و جامعة المصطفی العالمیه در مشهد و نیز مراکز علمی و تحقیقاتی قم بازدید داشته است.یوید مدرك کارشناسی خود را در سال 1994 از دانشگاه عبري اورشلیم و مـدرك کارشناسـی ارشـد را در سال 1998 از دانشگاه شیکاگ ...

«حکیمه»(س) دختر امام جواد(ع) از زنان با فضلیت خاندان اهل بیت(علیهم السلام) است که چهار امام معصوم را درک کرده ومورد اعتماد ائمه هم‌عصر خود بوده است. وی تربیت و آموزش نرجس، مادر امام دوازدهم(عج) بر عهده داشته است. او شاهد ولادت امام مهدی(عج) نیز بوده و نرجس را در امر ولادت فرزندش (مهدی) یاری داده است. در دوران غیبت صغرا وی با شناساندن فرزند امام حسن عسکری(ع) و جانشین وی به شیعیان مورد اعتماد، نقش بسزایی در مصون ماندن آنان از انحراف داشته است. او در این بازه زمانی، امام دوازدهم(عج) را ملاقات کرده و رابط مردم با امام(عج) بوده است. می توان گفت وی در کنار مادر امام حسن عسکری(ع) ، به مقابله با جریان ادعای امامت جعفر برخاسته است.نابع امامیه در بیان فرزندان امام جواد(ع) نام یکی از دختران آن حضرت را «حکیمه» ذکر کرده‌اند. گفتنی است شیخ مفید در بیان نام ...

عالمان و دانشمندان اهل سنت، همگي معتقدند حضرت مهدي همنام پيامبر(ص) است و در سيره و رفتار به پيامبر(ص) شباهت دارد؛ ولي طبق حديثي كه ابوداوود در سنن خود نقل كرده، برخی از اهل سنت معتقدند، اسم پدر مهدي، همان اسم پدر پيامبر اسلام(ص) است؛ يعني ، عبدالله؛ بر خلاف آن، تمام شيعيان بر آنند كه نام پدر حضرت مهدى(عج) حسن است، نه عبد اللّه، و از آن‌جا كه اخبار متواتر، تنها درباره يك مهدى موعود وارد شده است؛ پس به ناچار ديدگاه يكى از دو گروه، اشتباه خواهد بود.بررسى و داورى در اين زمینه نيازمند بررسی حدیث و سپس اظهار نظر درباره آن است‌.ابوداوود در سنن خود از عاصم،‌ از زربن حبيش ،از عبدالله بن مسعود روايت كرده است كه پيامبر(ص) فرمود:َنْ زِرٍّ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا ...

"زیارت آل یاسین"، یک دوره امام شناسی و معرفت افزایی نسبت به وجود نورانی امام عصر(عج) است. توصیه خود حضرت برای خواندن زیارت این است: «هر زمان اراده کردید که به سبب ما اهل بیت به خدا توجه کنید، یا اراده کردید به سوی ما توجه کنید؛ بگویید همان‌گونه که خداوند متعال گفته است: سلام علی آل یاسین».ز فرمایش امام عصر(عج) استفاده می‌شود، اهل بیت(علیهم السلام) پل ارتباطی بین ما و خداوند متعال هستند و زیارت، تمسک به وسایل و ابزاری است که خود خداوند، برای توجه به خداوند قرار داده است. آنان که زیارت را شرک می‌پندارند، به این نکته توجه ندارند که توجه به اهل بیت(علیهم السلام) همان توجه به خدا است، چرا که اینان حجت‌های الاهی و جانیشنان خداوند در زمین هستند و توجه به آنان در طول توجه به پروردگار است. بنابراین، سلام به آل یاسین که اهل‌بیت(علیهم السلام) هستند، به ...