جریان احمد اسماعیل بصری

یکی از جریان های نوظهور حوزه مهدویت جریان موسوم به مدعی یمانی به رهبری فردی به نام احمد اسماعیل بصری است.

شخصیت شناسی

آنچه از خود نوشت احمد اسماعیل بصری و منابع مرتبط این جریان به دست می آید، آن است که وی در میان طرفداران خود به «احمد الحسن» مشهور گشته؛ درسال 1968م (1349ش) در شهر بصره عراق متولد شده و تحصيلاتش را تا ليسانس و اخذ مدرك مهندسي معمارى ادامه داده است.

طبق ادعاي وي، در اواخر سال 1999 م (1378 ش) و در 29 سالگي، به امر امام مهدى(عج) ، به نجف هجرت مي‌كند و چنين مي‌پندارد كه روش تدريس در حوزه‌ علميه، داراى خلل علمی است. او ادعا می‌کند طي سال‌هاي حضورش در نجف، با حوزه در تماس بوده؛ اما در آن شهر تحصيل نمي‌كرده است. به زعم یارانش، وي در سال 2002م (1381 ش) و پس از دیدن حضرت مهدی(عج) در رؤیا و خواب‌های متعدد، به اصلاح امور پرداخته است. همچنين پس از مدتي دعوت مخفيانه و ايمان آوردن برخي افراد، به دستور امام مهدى(عج) احمد بصری آشكارا به مردم اعلام ‌كرد كه فرستاده‌ حضرت مهدى(عج) است. وي دعوت مردم را در ماه جولای سال 2002م موافق با ماه جمادى الاول سال 1423ق در نجف اشرف آغاز كرد.[1]

در آغاز دعوت، بين سال‌هاي 1999 تا 2002 (1378 -1381 ش) و قبل از آشكار شدن دعوت، _ به زعم خود_ در اصلاح حوزه‌ علميه نجف، به فعاليت‌هایی با عنوان اصلاح علمي و اصلاح عملي و اصلاح مالي حوزه مبادرت ورزید.

نسب احمد اسماعیل

بنا بر دیدگاه شیروان الوائل، وزیر امنیت دولت عراق و گروهی از طوایف بصره، احمد بن اسماعیل از طایفه «همبوش»، یکی از طوایف البوسویلم است. این طایفه، بر خلاف ادعای این جریان از سادات محسوب نمی شوند. همچنین شجرنامه حقیقی احمد بن اسماعیل را چنین ذکر کرده اند:

«احمد فرزند اسماعیل، فرزند صالح، فرزند حسین، فرزند سلمان، فرزند داوود، فرزند همبوش.[2]

وجه نام گذاری احمد اسماعیل به احمد الحسن

مریدان احمد، او را «احمد الحسن» نام‌گذاری می‌کنند و علت به کار بردن نام «الحسن» برای او، استناد به این روایت است:

وَ يُسَمِّيهِ بِاسْمِ جَدِّهِ رَسُولِ اللَّه(ص) وَ يُكَنِّيهِ بکنیته، وَ يَنْسُبُهُ إِلَى أَبِيهِ الْحَسَنِ‌ الْحَادِيَ‌ عَشَرَ إِلَى الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ؛[3] و او را با نام و كينة جدش رسول خدا(ص) مي‌خواند؛ و از طريق پدرش، حسن عسكري(ع) كه امام يازدهم است، به حسين بن علي(ع) نسبت داده مي‌شود.

در استدلال به این روایت چنین می‌گویند اسم او احمد است و او کسی است که به امام حسن عسکری(ع) منسوب است و از طریق ایشان به امام حسین(ع) متصل می‌شود.[4]

ادعا ها

در منشورات و بیانات این جریان، مجموعه ای از ادعاها برای احمد اسماعیل نام برده اند؛ مانند فرزند امام مهدی ، قائم زمینه ساز ظهور [5]؛ یمانی نشانه های ظهور[6]؛ اولین مهدیین بعد از ظهور[7]، شبیه عیسی[8]، یکی از 313 نفر از یاران امام مهدی،[9] دابه الارض در روایات؛[10] او همان حجر اسماعیل و رکن یمانی[11] و همان شیری است که با امیر المومنین در جنگ بدر و احد به دشمنان حمله کرده[12] و همان کسی است که در کوه طور با موسی سخن گفته است.[13]

این جریان از جمله ادله اثبات خود را خواب و استخاره بیان می‌کند و خواب را کوتاه‌ترین راه اثبات خود می‌داند.[14] کسانی را که به او ملحق نشوند، از ولایت علی بن ابی طالب(ع) خارج هستند و اعمال آن‌ها شامل حج، زکات، خمس و روزه باطل است.[15]

در قسمت هایی از مباحث خود، آمیزه‌ای از تفکرات فرقه‌ شیخیه، بهائیت و اخباریون را دارند و به تحریف قرآن قائل هستند.[16]

علم اصول، فلسفه، منطق، رجال و سندشناسی حديث را بدعت و تحویل خمس به غیر خود را حرام می‌داند. تقلید از مراجع را جایز نمی‌داند و خود را تنها پاسخ‌گوي مسائل شرعي معرفي مي‌كند.[17] برخی از احکام اسلامی در نماز و غیره را باطل دانسته و قائل هستند که از جمله وظایف احمد اسماعیل نسخ برخی احکام می‌باشد. به عنوان نمونه، در اذان و اقامه شهادت رابعه، یعنی شهادت به امامت فرزندان حضرت مهدی(عج) را بدون دلیل شرعی اضافه کرده و گفتن اذان و اقامه به این صورت را قبل از تمام نمازهای روزانه، واجب می‌داند.[18]

روش شناسی جریان احمد اسماعیل

این جریان برای اثبات ادعاهای خود، عمدتا از ادله روایی استفاده می کند؛ اما روش آنان برای اثبات ادله جالب توجه است که نمونه های از آن اشاره می شود:

استاد به نصوص متشابه

از آسیب هایی که در فهم صحیح روایات رخ می دهد، درآمیختگی روایات محکم و متشابه است. احادیث «متشابه»، احادیتی اند که معانی گوناگونی را برمی تابند و در دلالت بر مقصود گویایی و استواری محکمات را ندارند و از این رو، شبهه برانگیزند.

جریان احمد اسماعیل با سوء استفاده از روایات متشابه به ادعاهای خود می پردازد. به عنوان نمونه‌ یکی از نقل های حدیث لوح (بدون در نظر گرفتن روایات دیگر) گویای آن است که از منظر این جریان، تعداد ائمه سیزده عدد هستند و احمد اسماعیل بصری به عنوان قائم و امام سیزدهم می باشد[19].

در راه حل احادیث متشابه با تشکیل خانواده حدیث و جمع آوری روایات یک موضوع و نیز آیاتی که به نوعی بر موضوع آن حدیث ناظر است؛ امکان ارجاع روایات متشابه به محکمات فراهم می شود. همچنین با توجه به سایر قراین، صدر و ذیل حدیث، معنای حدیث متشابه روشن می گردد.

تحریف روایات

«تحریف» بر وزن تفعیل، از ماده (حرف) اخذ گردیده و مراد از آن عدول کردن و تمایل از شیئی به شیء دیگر است. حدیث محرف آن است که در آن تغییری از روی جهل و سفاهت تغییر دهندگان رخ داده باشد؛ یا به صورت اضافه کردن عبارتی به گفتار اصلی، یا کم کردن عبارتی و یا تغییر حرفی به جای حرفی دیگر که مشابه آن نیست؛ روی داده باشد. این تحریف یا در سند روایت است و یا در متن آن.[20]

این تحریف گاهی به صورت لفظی و گاهی به شکل معنوی شکل گرفته است. به عنوان نمونه احمد اسماعیل در معرفی خود به روایتی استناد می کند که رسول خدا(ص) فرمود : «إذا رأيتموه فبايعوه فأنّه خليفةالمهدي؛ هرگاه او را دیدید با او بیعت کنید؛ زیرا او خلیفه مهدی است.» برداشت او از این روایت آن است که خود را جانشین امام مهدی بداند.[21] این، در حالی است که اصل روایت این چنین است: «إذا رأيتموه فبايعوه فأنّه خليفة اللّه المهدي‌؛ هرگاه او را دیدید، با او بیعت کنید؛ زیرا او خلیفه خدا مهدی است[22].»

از منظر معنوی، به این روایت استناد کرده اند:[23] «لَهُ‌ اسْمَـانِ‌ اسْمٌ يَخْفَى وَ اسْمٌ يَعْلُنُ ... ، دو نام دارد، يكى نهان و ديگرى آشكار؛ امّا نام نهان او احمد و نام آشكار او محمّد است.» آنان ادعا دارند در این روایت دوفرد مراد است که اسم مخفی و گمنام احمد، در برابر شخصیت آشکار که امام مهدی باشد، قرار گرفته است.[24] در پاسخ باید گفت تصریح روایت «له اسمان» به یک فرد دارای دو اسم است و لذا نمی‌توان از یک نفر دو فرد اراده کرد.[25]

تقطیع روایات

جریان مدعی یمانی در استنادات خود به طور بی ضابطه روایات را «تقطیع» کرده اند. مقصود از تقطیع حدیث، بخش بخش کردن حدیث و ذکر بخشی از آن بدون آوردن بخشی دیگر از یک حدیث است[26]. به طور نمونه در روایتی به اوصاف احمد، بدین گونه اشاره کرده‌اند: «لَوْنُهُ‌ لَوْنٌ‌ عَرَبِيٌ‌ وَ جِسْمُهُ‌ جِسْمٌ‌ إِسْرَائِيلِيٌ.» با این روایت و روایات دیگر، به توصیف اسرائیلی بودن جسم او پرداخته اند.

این، در حالی که اصل روایت چنین است: «الْمَهْدِيُّ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي لَوْنُهُ‌ لَوْنٌ‌ عَرَبِيٌ‌ وَ جِسْمُهُ‌ جِسْمٌ‌ إِسْرَائِيلِيٌ‌ عَلَى خَدِّهِ الْأَيْمَنِ خَالٌ كَأَنَّهُ كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ ٌّ يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً يَرْضَى فِي خِلَافَتِهِ أَهْلُ الْأَرْضِ وَ أَهْلُ السَّمَاءِ وَ الطَّيْرُ فِي الْجَوِّ؛ مهدی مردی از فرزندان من است، رنگ بدن او رنگ نژاد عرب و اندامش مانند اندام بنى اسرائيل است {يعنى با صلابت و قوى مي‌باشد}. در گونه راست وى خالى است كه چون ستاره تابناكى بدرخشد. زمين را پر از عدل كند، چنان كه پر از ظلم شده باشد. ساكنان زمين و آسمان و پرندگان هوا در خلافت وى خشنود خواهند بود[27]».

این جریان عبارت «عَلَى خَدِّهِ الْأَيْمَنِ خَالٌ كَأَنَّهُ كَوْكَبٌ دُرِّي»، را حذف کرده است؛ زیرا خود جریان یمانی وجود خال بر گونه را از اوصاف امام مهدی می داند[28] و اگر آن را ذکر می کرد، بین ادله خودشان تعارض به وجود می آمد و دیگر نمی توانستند این حدیث را بر احمد تطبیق دهند.

نقل روایات غیر مرتبط

از جمله شگردهای مدعیان دروغین، نقل روایات غیر مرتبط به منظور ایجاد آشفتگی ذهنی در مخاطب است. آنان با نقل روایت های متعدد در یک مسئله، قدرت تحلیل را از مخاطب گرفته و مغالطات خود را بر مریدان و جذب شدگان تحمیل می کنند. به طور مثال یکی از پیروان احمد اسماعیل، با نقل چندین روایت که در آن اعدای مانند 7سال، نه سال، 19 سال، و 309 سال آمده است، بدون هیج تحلیل و بررسی، روایت 309 سال را بر جریان احمد اسماعیل تطبیق داده است.[29] این در حالی است که روایات 309 سال از اساس به دوران رجعت امیر المومنین(ع) مربوط می گردد[30] و هیچ گونه دلیلی برای اثبات آنان وجود ندارد.

استناد به متون غیر معتبر

یکی از مواردی که به حدیث اعتبار و ارزش می دهد، منبع آن حدیث است که این نکته همواره مورد اهتمام حدیث پژوهان بوده است.

برای تحلیل یک منبع و اعتبار سنجی آن، مولفه هایی مانند موارد ذیل ملاک های معتبر شمرده می شوند: انتساب کتاب، شهرت و مقبوليت کتاب در دوره های مختلف، شخصيت علمي نویسنده، حوزه و مدرسه حدیثی، استادان و شاگردان نویسنده، ضبط، انضباط و دقت نویسنده، تحلیل شیوه نگارش، اتقان و عدم اتقان محتوایی، فراوانی مضامین مورد توجه نویسنده، بررسی مضامین مرتبط مطرح نشده، مقایسه کتاب با کتاب های مشابه، مقایسه مضامین موجود با کتاب های مشابه، بررسی متون شاذ و مستبعد.بر حسب این ویژگی ها می توان منبع را مورد قضاوت قرار داد. در غیر این صورت، اگر صحیح ترین روایت هم در منبع غیر معتبری ذکر شده باشد، ارزش چندانی ندارد؛ زیرا احتمال ساختگی بودن این روایات بسیار فراوان است، مگر آن که با روایات دیگر در منابع دیگر تایید گردد.

جریان احمد اسماعیل، بدون در نظر داشتن اعتبار و عدم اعتبار منابع و صرف وجود روایت در منبع هر چند غیر معتبر برای ترویج افکار انحرافی فرقه اقدام کرده اند. به عنوان نمونه آنان به کتاب هایی مانند، الفتن نعیم بن حماد(م229)، الهدایه الکبری حسین بن حمدان خصیبی(م 334) استناد جسته اند.[31] این، در حالی است که الفتن از اساس از اهل سنت است و حتی در میان خود آنان از اعتبار چندانی برخوردار نیست[32] همچنین هدایه الکبری خصیبی با رویکرد غالیانه تالیف شده است.[33]

فعالیت پیروان

پیروان این فرد، خود را با عنوان «انصار امام مهدی(عج) » معرفي کرده، فعالیت خود را در چند بخش پی‌گیری می‌کنند:

فعاليت در فضای مجازی

این افراد، دارای طرفداران بسیاری نيستند؛ اما در ساخت پايگاه‌هاي اينترنتي و وبلاگ‌های متعدد تلاش دارند و مي‌كوشند با گسترش دعوت خود در محیط‌های اجتماعی و تالارهای گفت‌وگو، افراد دیگری را به جمع خود بيفزايند.[34]

ساخت برنامه‌های تبلیغاتی

این گروه، در حال حاضر چند برنامه تصویری را در قالب CD و نيز ارائه در شبکه‌های تصویری اینترنتی، عرضه می‌کنند و به تبلیغ ادله دعوت خود می‌پردازند. مهم‌ترین فعالیت آنان در این زمینه، ساخت مستندی به وسيله گروه هاشم فیلم می‌باشد.[35]

چاپ کتاب و جزوات

حدود چهل کتاب را به احمد نسبت داده‌اند و تعدادی از رهبران فکری این گروه، مانند ناظم العقیلی، کتاب‌هايی را در پاسخ به سؤالات یا طرح مباحث جدید نگاشته‌اند.[36]

تبلیغ چهره به چهره

فعالان این گروه در محافل عمومی علمی، اعم از مدارس، حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها و حتی خیابان، حضور مي‌يابند و به گفت‌وگوی دو طرفه با افراد می‌پردازند.[37]

برگزاری نمایشگاه کتاب و شركت‌ در نمايشگاه‌ها

در این زمینه می‌توان به شرکت در نمایشگاه فرانکفورت (2012م) و بغداد (2012م) اشاره كرد.

تأسیس شبکه ماهواره‌ای المنقذالعالمی و رادیو

نمونه‌ای از تبلیغات افتتاح رادیو در سایت رسمی این گروه، چنین است:

به فضل الله تبارک و تعالی، صبح امروز، چهارشنبه 3/8/ 1391، برابر با 24 اکتبر 2012 ساعت 6 بامداد، کانال رادیویی انصار امام مهدی(عج) به مشارکت و کمک انصار امام مهدی(عج) در آمریکا و کانادا افتتاح شد.[38]

در این روز مبارک، سخنان افتتاحيه را سید حسن موسوی حمامی، فرزند مرجع مرحوم سید حمامی مسئول هیات علمی حوزۀ انصار امام مهدی(عج) در نجف اشرف آغاز كردند و سپس شیخ صادق محمدی، مدیر حوزۀ علمیه، سخناني در مورد این اقدام مبارک و همچنین منجی عالم بشریت ارائه كرد.

انشعابات

نکته قابل توجه این که احمد اسماعیل و یارانش دچار انشقاق‌های درون فرقه‌ای شده اند که در این زمینه چهار گروه را می توان نام برد:

گروه اول: مکتب نجف

این دسته به ریاست چند از یاران احمد اسماعیل به نام‌های سید حسن حمامی، ناظم العقیلی، سید واثق الحسینی و حبیب سعیدی السلمی اداره می‌گردد. در این میان، سید حسن حمامی اخیرا به طرز مشکوکی فوت کرده است؛ اما سه تن دیگر، از فعالان این گروه هستند و مدیریت رسانه ای و علمی این جریان را به عهده دارند.[39]

گروه دوم: پرچم‌های سیاه

پس از اختلافات عقیدتی و اخلاقی که زمزمه‌های آن در گروه های تلگرامی احمد اسماعیل نیز مطرح گردید؛ گروه دومی با عنوان «مکتب مصر» یا «پرچم‌های سیاه» پدید آمد. این گروه که مخالفان مکتب نجف هستند به ریاست عبدالله هاشم و علی الغریفی شکل گرفته‌اند.[40]

گروه سوم: احلاسی‌ها

این گروه در حال حاضر به مدیریت مهدی رحیمی فعال هستند. وی تلاش‌های بسیاری در پالتاک فارسی و سایت فارسی زبان آن‌ها داشت و در نمایشگاه بین المللی فرانکفورت نیز مسئول برگزاری غرفه‌ کتاب احمد اسماعیل بصری بود؛ اما اکنون مورد غضب مکتب نجف بوده و خود جداگانه‌ فعالیت دارد.[41]

گروه چهارم : جیش الغضب

این گروه به مسئولیت رازق الجابری در نجف مشغول فعالیت است.

منابع نقد یمانی

منابع متعددی در نقد این جریان تدوین شده است که به مواردی از آن ها اشاره می‌شود:

از تبار دجال، راه و بیراهه، ناقوس گمراهی، ره افسانه، خواب پریشان، رهنمای کور، عیارهای شناسایی مهدی موعود و تمایز آن از مدعیان دروغین، پژوهشی درباره دوازده مهدی، خواب نما، لوح و قلم، نبرد (1)، بررسی و نقد مستندات قرانی جریان احمد اسماعیل نوشته جواد اسحاقیان ، بررسی و نقد تعدد قائمیت در جریان انحرافی احمد اسماعیل نوشته مسلم کامیاب، درسنامه نقد فرقه یمانی اثر علی محمدی هوشیار و فرقه احمد اسماعیل در بوته نمود و نقد. در بخش عربی نیز می توان به منابعی مانند « المهدویه الخاتمه سید ضیاء الخباز، اهدی الرایات، شیخ علی آل محسن، اشاره کرد.

پانویس

1. ↑انتشارات انصار امام مهدی، ادله جامع یمانی، ص36.
2. ↑ر.ک: محمد شهبازیان، ره افسانه، ص 16-17.
3. ↑حسین بن حمدان خصیبی، الهدایة الکبری، ص397.
4. ↑احمد اسماعیل بصری، الوصیة المقدسة، ص60.
5. ↑احمداسماعیل بصری، بیان الحق و السدادمن الاعداد؛ ج1،ص17، علاء السالم؛ رسالة فی وحدۀ شخصیة المهدی الاول و القائم و الیمانی ص 5-7،
6. ↑ناظم العقیلی، پژوهشی درباره یمانی؛ ج 1تا 3.
7. ↑ا نتشارات انصار امام مهدی؛ ادله جامع؛ ص 13.
8. ↑وی خود را فرد مشتبه شده با حضرت عیسی علیه السلام در زمان دستگیری توسط رومیان دانسته که بعد ها در قالب جدید متولد شده است و از این روی خود را شبیه عیسی می نامد احمداسماعیل بصری ، جواب المنیر ، ج7، ص 166-180.
9. ↑محمد شهبازیان ، ره افسانه ، ص 25 .
10. ↑احمداسماعیل بصری، المتشابهات، ج4، ص 233.
11. ↑همان، ج4، ص 198.
12. ↑احمداسماعیل بصری ، المتشابهات، ج4 ، ص 198.
13. ↑همو، جواب المنیر، ص 310.
14. ↑محمد شهبازیان ، ره افسانه ، ص 25.
15. ↑وي این مطلب را در بیانیه برائت خود متذکر شده و آغاز این دستور را تاریخ 13 رجب 1425 ق. اعلام كرده است.
16. ↑محمد شهبازیان، ره افسانه ، ص 28 .
17. ↑محمد شهبازیان، ره افسانه، ص 27
18. ↑همان، ص 28
19. ↑ابومحمدالانصاری، جامع الادله،ص 187.همچنین رک: احمد بن اسماعیل ،المتشابهات ج 1تا 4 ص 253 سوال 155 و ص 257 سوال 158 و ص 306 س 180.وی به طور متناوب در اثبات مهدیین از حدیث لوح استفاده کرده است.
20. ↑محمد باقر میر داماد، الرواشح السماویة ص 133.
21. ↑احمد بن اسماعیل، المتشابهات، چ1-4،ص 227
22. ↑مصطفی کاظمی، بشارت الاسلام، ص 48.
23. ↑محمد بن علی بن بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، ج2، ص 653.
24. ↑عبدالرزاق دیراوی، دعوه السید احمد الحسن هی الحق المبین، ص147.
25. ↑نمونه های دیگر از این تحربف ها را می توان مراجعه کرد به : نصرت الله آیتی، ناقوس گمراهی؛ ص 135-154
26. ↑مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، ج3،ص 257.
27. ↑مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج51،ص 80.
28. ↑ابومحمد الانصاری، جامع الادله، ص 203.
29. ↑رک: اسماعیل موسوی؛ اخبار طاهرین در مورد مهدی، صص 125-128.
30. ↑محمد بن مسعود عیاشی؛ تفسیر عیاشی؛ ج2،ص 326.
31. ↑علاءالسالم، رسالة فی وحدۀ شخصیة المهدی الاول و القائم و الیمانی ؛ص 20؛ ابومحمدالانصاری، جامع الادله، ص 191؛
32. ↑مصطفی صادقی، الفتن ابن حماد قدیمی ترین کتاب در مهدویت؛ آئینه پژوهش؛ ص 46-54.
33. ↑رک: صفری فروشانی، نعمت الله، حسین بن حمدان خصیبی و کتاب الهدایة الکبری، ص 15-46.
34. ↑محمد شهبازیان، ره افسانه ، ص 22.
35. ↑همان، ص 24.
36. ↑همان، ص 25.
37. ↑همان، ص 25.
38. ↑محمد شهبازیان، ره افسانه ، ص 26
39. ↑محمد شهبازیان، ره افسانه ، ص 207.
40. ↑محمد شهبازیان، ره افسانه ، ص 209
41. ↑محمد شهبازیان، ره افسانه ، ص 216.

منابع

1. ابن بابويه، محمد بن على ‌، كمال الدين و تمام النعمة،محقق: غفارى، على اكبر، چ دوم: تهران : اسلاميه‌، 1395.
2. ابن منظور، محمد بن مكرم‌؛ لسان العرب‌؛ محقق: مير دامادى، جمال الدين‌؛ چ سوم؛ بیروت؛ دار الفكر للطباعة و النشر و التوزيع- دار صادر؛ 1414 ق.‌
3. انتشارات انصار یمانی، ادله جامع یمانی، بی جا، اصدارات انصار امام مهدی،
4. آیتی، نصرت الله؛ ناقوس گمراهی؛ چ اول؛ قم: بنیاد فرهنگی مهدی موعود؛ 1396.
5. بصری، احمداسماعیل؛ بیان الحق و السداد من الاعداد؛
6. بصری، احمد بن اسماعیل؛الجواب المنیرعبرالثیر، ، بی جا، اصدارات انصار امام مهدی،1431ق.
7. بصری، احمد اسماعیل، المتشابهات، چ2؛ بی جا، اصدارات انصار امام مهدی، 1431ق
8. بصری، احمد اسماعیل، الوصیة المقدسة، بی جا، اصدارات انصار امام مهدی، 2010م
9. بصری، احمد بن اسماعیل؛ بیان حق و سداد از طریق علم اعداد، اصدارات انصار امام مهدی؛1431.
10. خصيبى، حسين بن حمدان‌، الهداية الكبرى‌، چ اول؛ بیروت: مؤسسة البلاغ‌، 1377 ه. ش‌.
11. دیراوی، عبدالرزاق، دعوه السید احمد الحسن هی الحق المبین، اصدارات انصار امام مهدی، 1436
12. السالم، علاء؛ رساله فی وحده شخصیه مهدی الاول، والقائم و الیمانی؛ چ اول، بی جا: اصدارات انصار امام مهدی؛ 1433ق.
13. شهبازیان، محمد، ره افسانه، قم، مرکز تخصصی مهدویت، 1396.
14. صادقی، مصطفی، الفتن ابن حماد قدیمی ترین کتاب در مهدویت، آئینه پژوهش شماره 84 ،قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1382.
15. صفری فروشانی، نعمت الله، حسین بن حمدان خصیبی و کتاب الهدایة الکبری، طلوع، زمستان ۱۳۸۴ش، شماره ۱۶.
16. العقیلی، ناظم، پژوهشی درباره یمانی، بی جا، اصدارات انصار امام مهدی،1392 ش
17. کاظمی، مصطفی، بشارت الاسلام، موسسه البلاغ، بیروت، بی جا
18. مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، قم ، دلیل ما، 1386ش
19. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار؛چ 2، بیروت: دارالاحیا، 1403ق.
20. موسوی، اسماعیل؛ اخبار طاهرین در مورد مهدی؛ بی جا، اصدارات انصار امام مهدی؛ 1433ق.
21. ميرداماد، محمدباقر بن محمد ، الرواشح السماویة ؛ چ اول؛ قم ، دارالخلافة ،1311ق.
22. برگرفته از کتابهای ره افسانه نوشته محمد شهبازیان و بررسی ایده تعدد قائمیت در جریان احمد اسماعیل بصری، نوشته مسلم کامیاب .