شمایل امام مهدی(عج)

شمایل امام مهدی(عج)، از دانشنامه جامع مجازی ویکی مهدویت

امام مهدی(عج)، امام همه قشرهای جامعه است و طبیعتا، عده فراوانی از افراد جامعه، قدرت استفاده از براهین امام شناسی را ندارند. لذا برای این که آنان نیز بتوانند امام خود را بشناسند یا تصویری از امام در ذهن خود داشته باشند؛ راهی ساده بیان شده و آن استفاده از علائم ظاهری و حسی است.

البته، این نشانه ها، در امام دوازدهم(عج) از اهمیت مخصوصی برخوردار است؛ زیرا در باره ائمه پیشین، امام قبلی، امام بعد از خود را برای مردم معرفی می کرد و نشان می داد؛ اما در زمان حضرت ولی عصر(عج)، امام قبل از ایشان، در قید حیات نیستند تا ایشان را معرفی و تایید کنند. شاید سرّ این که به این حد، از نشانه های ایشان، در روایات ذکر شده، همین باشد تا مردم، در زمان غیبت - که زمان حیرت است و فضا، برای مدعیان دروغین امامت و مهدویت باز است - بتوانند با تمسک به روایات اهل بیت :راه خود را به روشنی بپیمایند. [۱] بر همین اساس، در روایات، سیمای امام مهدی در قالب های کلی ذیل ترسیم شده است:

برخی روایات، امام مهدی(عج) را شبیه ترین فرد به رسول اکرم(ص) معرفی می کنند. در روایتی از «جابر بن عبدالله انصاری» نقل شده است که پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند: «مهدی(عج) از فرزندان من است. اسم او، اسم من و کنیه او، کنیه من است. او از نظر خَلق و خُلق، شبیه ترین مردم به من است. [۲]»

نیز احمد بن اسحاق بن سعد قمی می گوید: از امام حسن عسکری(ع) شنیدم که می فرمود: «سپاس از آن خدایی است که مرا از دنیا نبرد تا آن که جانشین مرا به من نشان داد. او از نظر آفرینش و اخلاق، شبیه ترین مردم به رسول خدا(ص) است. [۳]»

امیر مومنان(ع) فرمودند: «شبيه‌ترين مردم به رسول خدا در سيرت و صورت و زيبايي و جمال است. [۴]»

نیز پیامبر(ص) فرمودند: «شبيه‌ترين مردم به من در سيرت و صورت است. [۵]«

نيز فرمودند: «شبيه‌ترين مردم به من در قيافه و گفتار و رفتار است. [۶]»

شباهت با حضرت موسی(ع)

امام رضا(ع) به نقل از پيامبر(ص) فرمودند: «شبيه من و شبيه حضرت موسي است». [۷]

شباهت با حضرت عیسی (ع)

حضرت مهدی(عج) شبيه‌ترين مردم به حضرت عيسي بن مریم، در سيرت و صورت و وقار و هيبت است. [۸]

شباهت با پدر بزرگوارشان(ع)

آن حضرت شبيه‌ترين مردم به امام حسن عسكري‌(ع) است. [۹]

بعضی از افراد در دوران کودکی حضرت به دیدار ایشان موفق شده اند؛ از جمله ضوء بن علی مردی از اهل فارس، حکایتی نقل و در ضمن آن، برخی از اوصاف نوزادی حضرت را بیان کرده است: «. پسر‌بچه‌‌ای سفید و زیباروی بود. مویی از بالای سینه او تا ناف، به رنگ سبز- نه سیاه- روییده بود. .»[۱۰] احتمالا راوی، آن حضرت را در گهواره دیده که معمولا برای راحتی، بچه ها را با لباس کم در آن قرار می دهند.

یعقوب بن منقوش می گوید: خدمت امام حسن عسکری(ع) وارد شدم. داخل حیاط بر سکویی نشسته بود. سمت راستش اتاقی قرار داشت و بر آن پرده‌ای آویخته بود. گفتم: ای سید من! صاحب امر امامت، بعد از شما کیست؟ فرمود: «این پرده را بالا بزن»؛ آن را بالا زدم؛ پسر بچه‌ای به قامت پنج وجب که به نظر می‌آمد هشت الی ده‌ سال داشت، بیرون آمد؛ با پیشانی درخشان، روی سفید، دو چشم براق، دو کتف ستبر و دو زانوی برگشته؛ در گونۀ راستش خالی و در سرش گیسوانی بود. بر زانوی پدر خود ابو محمد(ص) نشست. پس امام عسکری(ع) به من فرمود: «این است صاحب الامر شما». [۱۱]

حضرت مهدی(عج) دارای سری گرد بود است[۱۲] و در سر مبارکش خال یا علامتی وجود دارد. [۱۳]

آن حضرت خوش سیما، گندمگون و درخشان[۱۴]مثل ستاره است. در برخی روایات آمده است: رنگ چهره اش سفید، آمیخته به سرخی (سرخ و سفید) است. [۱۵] گندم گون بودن و زردی چهره حضرت در اثر شب زنده داری است. [۱۶]

حضرت دارای گونه هایی نرم با خالی در گونه ی راست است که مانند دانه مشک بر روی عنبر بوده[۱۷]و مثل ستاره درخشان[۱۸] و نیز میان دوچشمش اثر سجده نمایان است. [۱۹]

امام مهدی(عج) دارای پیشانی بلند و نورانی می باشد. [۲۰]

با توجه به این که امام(عج) فرق باز می کند و موها را به طرفین شانه کرده، گیسو می نماید؛ می توان گفت، منظور از «اجلی الجبهه» بودن حضرت، این است که موهای امام، به پیشانی مبارک شان نریخته است و موهایشان را از روی پیشانی کنار می زنند.

حضرت دارای بینی باریکی است که میانش اندکی برآمدگی دارد. [۲۱]

در پشتش دو خال است؛ یکی به رنگ پوستش و یکی همچون مهر نبوت پیغمبر(ص). [۲۲]همچنین آن حضرت، خالی بر ران[۲۳] و خالی هم برگونه مبارک دارد. [۲۴]

حضرت دارای موهایی مجعد( پیچیده) بوده[۲۵] و حتی یک تار موی سفید در سر و محاسن او دیده نمی شود[۲۶]. در کودکی موهای سرشان درخشنده و سیاه و مجعد؛ اما نه زیاد درهم پیچیده وتا نرمی گوش از هر دو طرف آویزان است و بر روی دوش ریخته و از وسط دارای فرق بوده است. [۲۷]

با توجه به روایات، مشخص می شود که موی حضرت کاملا لَخت نبوده، بلکه دارای چین و شکن زیبایی است. رنگ موی حضرت نیز کاملا سیاه نیست، بلکه دارای سرخی کمی هم است که البته سیاهی آن به سرخی اش غلبه دارد. [۲۸]

آن حضرت دارای ابروانی پرپشت و برجسته می باشد. [۲۹]ابروان حضرت گشاده و باریک و کشیده و نزدیک به هم، اما ناپیوسته می باشد؛ [۳۰] کشیده و کمان ابرو . [۳۱]

دارای چشمانی گرد، سیاه و درشت و فرو رفته است. [۳۲] شاید فرو رفتگی چشم هایش بر اثر عبادت و بیداری شب و گریه بسیار باشد. [۳۳] به طور طبیعی، حالت چشم سرمه کشیده را دارد. [۳۴]

حضرت دارای دندان های براق بوده ومیان دو دندان پیشین او، گشاده است. [۳۵]

محاسن شریف آن حضرت کوتاه، اما پرپشت و فراوان است. [۳۶]

کف دست حضرت درشت[۳۷] و بر کف راستش علامت یا خالی است. [۳۸] بر کف دستش نوشته شده است: «با او بیعت کنید؛ زیرا بیعت، فقط برای خداوند است.»[۳۹]

حضرت دارای شکم عریض، [۴۰] برآمده و فربه می باشد. [۴۱] یک رشته باریک مو به رنگ سبز، نه سیاه، از وسط سینه مبارک امام(عج) واز زیر گلو تا ناف حضرت(عج) امتداد دارد. [۴۲]

با اين كه اين قسمت با الفاظ متعددي نقل شده است؛ همه، به معناي اتساع و فراخ بودن شكم حضرت‌ (عج) و اين، با سينه‌ي فراخ حضرت مناسب است.

گفتنی است كه در اين صفت، آن حضرت شبيه جد بزرگوارش، حضرت اميرالمؤمنين‌(ع)است؛ زيرا در مورد ايشان، وارد شده است كه دارای شکم برآمده[۴۳] بودند؛ امّا سینه و شکم پيامبر(ص)، مساوی بود. [۴۴]

حضرت دارای ران‌های درشت، پهن و ستبر است. [۴۵] بر ران راست او خالی قرار دارد، برخلاف رنگ بدن. [۴۶] از این تعابیر مشخص می شود که ران‌هاي حضرت، عضلاني و ستبر است كه گویای قوت و قدرت بدني امام‌(عج) می باشد.

افتاده زانو. مرحوم علی اکبر غفاری در بیان این عبارت می نویسد: زانوی مبارک امام، به خاطر بزرگی و درشتی آن، به پایین میل دارد. [۴۷]

ساق حضرت باریک است که گویای ورزیدگی او است. [۴۸]

آن حضرت به قدری نیرومند است که اگر به بزرگ‌ترین درخت زمین دست‌ اندازد، آن را از جا می کند و اگر میان کوه‌ها فریاد کشد، سنگ‌های آن‌ها را از هم بپاشد. [۴۹]

حضرت در قامتِ جوانی متوسط[۵۰] و میانه بالا است؛ نه بسیار بلند قد و نه بسیار کوتاه قد، با قامتی کشیده[۵۱]. جسم شریفش، مثل جسم بنی اسرائیل[۵۲] قدرتمند[۵۳] و کم گوشت می باشد. [۵۴]

حضرت مهدی(عج) دارای شانه هایی پهن[۵۵] و قوی [۵۶]بوده و یک خال در میان کتف اوست و از طرف چپ زیر کتفش، برگی مثل برگ درخت «آس» قرار دارد. [۵۷]و[۵۸]

در روایت است که آن حضرت وقتی ظهور می فرماید در سن پیران است و سیمای جوان دارد؛ [۵۹]تا آن جا که بیننده او را چهل ساله یا کم تر می انگارد. دیگر از علایم او آن است که تا زمان مرگ و با وجود گذشت روزها و شب ها، اصلا پیر نمی شود تا قدرت خدا معلوم گردد و هم این که دراین امر امتحانی باشد برای خلق؛ زیرا به همین علّت گروهی از وی برمی گردند. [۶۰]

1. ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمه، محقق: علی اکبر غفاری، اسلامیه، تهران، ۱۳۹۵ق.
2. ------، معانی الاخبار، محقق: علی اکبر غفاری، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ۱۴۰۳ق.
3. ابن حیون، نعمان بن محمد، شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأبرار:۳جلد، محقق: محمد حسین حسینی جلالی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ۱۴۰۹ق.
4. ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب :، علامه، قم، ۱۳۷۹ق.
5. ابن طاووس، علی بن موسی، فلاح السائل و نجاح المسائل، بوستان کتاب، قم، ۱۴۰۶ق.
6. --------، الملاحم و الفتن فی ظهور الغائب المنتظر۴، الشریف الرضی، قم، چاپ۵، ۱۳۹۸ق.
7. ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب۱۵جلدی، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
8. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة:، محقق: سید هاشم رسولی محلاتی، بنی هاشمی، تبریز، ۱۳۸۱ق.
9. جعفری، جواد، جمال یار، فصلنامه انتظارموعود، شماره ۵، سال دوم، پاییز۱۳۸۱.
10. خراسانی، محمد جواد، مهدی منتظر۴، تحقیق: سید جواد میر شفیعی خوانساری، بنیاد پژوهش های علمی فرهنگی نور الاصفیاء، تهران، چاپ ۱۰، ۱۳۷۹ش.
11. طبری، محمد بن جریر طبری، دلائل الإمامه، بعثت، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
12. طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، محقق: عباد الله تهرانی و علی احمد ناصح، دار المعاف الاسلامیه، قم، ۱۴۱۱ق.
13. قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع الموده لذوی القربی۴جلد، محقق: علی بن جمال اشرف حسینی، دار الأسوه للطباعة و النشر، قم، ۱۴۲۲ق.
14. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی۸ جلد، محقق: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، دار الکنب الإسلامیه، تهران، ۱۴۰۷ق.
15. مؤسسه معاف اسلامی، معجم الأحادیث الإمام المهدی(عج) جلد، مسجد مقدس جمکران، قم، چاپ ۲، ۱۴۲۸ق.
16. نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبه، مترجم، محمد جواد غفاری، دار الکتب الإسلامیه، تهران، ۱۳۹۰ش.